پدیده طبیعی «انقلاب زمستانی» در بنای تاریخی چارتاقی نیاسر کاشان

 خورشید در حرکت سالانه خود در آخر روز پاییز به پایین ترین نقطه افق جنوب شرقی می رسد که موجب کوتاه شدن طول روز و افزایش زمان تاریکی شب می شود.

با شروع زمستان یا انقلاب زمستانی، خورشید باردیگر بسوی شمال شرقی باز می گردد که نتیجه آن افزایش روشنایی روز و کاهش شب است. بنای چارتاقی نیاسر کاشان به عنوان تقویم آفتابی یا شاخص اندازه گیری زمان با استفاده از تغییرات میل خورشید ساخته شده است.

شروع انقلاب تابستاني و پیدایش تولد خورشید " انقلاب تابستانی" در روزهای اول ماه های تیر و دی از این چارتاقی قابل رویت است.

در انقلاب زمستانی کشیدگی جنوبی خورشید شرایطی را فراهم می‌کند که از دید ناظر زمینی خورشید از جنوب شرق آسمان طلوع و با طی کردن کمان کوچکی در جنوب غرب آسمان غروب می‌کند و همین علت کوتاه شدن روزهای زمستان است.
چارتاقی شهر نیاسر به عنوان بنایی باستانی، آیینی، تقویمی و نجومی شناخته می‌شود که شروع آغاز انقلاب زمستانی و نیز انقلاب تابستانی و پیدایش تولد خورشید در روزهای نخست ماه‌های تیر و دی بخوبی از میان ستون‌های این مکان تاریخی رصد می‌شود.

بنای باستانی چارتاقی جزو کهن‌ترین و بزرگ‌ترین نمونه‌های چارتاقی باقیمانده ایران و یکی از سالم‌ترین بناهای تقویمی کشور به‌شمار می‌رود. قدمت این بنای ارزشمند تاریخی به اواخر دوره اشکانی یا اوایل دوره ساسانی برمی‌گردد.
بنای چارتاقی نیاسر با قاعده‌ای مربع شکل، در واقع ذوزنقه‌ای با اضلاع تقریبی ۱۲ متر است که برای ساختن آن تنها ازسنگ‌های آهکی رسوبی و ملات گچ استفاده شده است. شهر نیاسر در ۱۵ کیلومتری شهر کاشان قرار دارد.

دشتهای سرسبز نیاسر کاشان به سرخی گل ‌های زیبای شقایق آراسته شد

این گل ‌ها که از خانواده شقایق ‌ها هستند از نیمه اول اردیبهشت تا اواخر خرداد ده ‌ها هکتار از زمین‌ های این شهر را به زیر کشت خود مي برد. این گل‌ها در گونه‌ها و رنگ ‌های مختلف در دشت‌ ها و دامنه کوه ‌ها خود نمایی می‌کنند و در شهر نیاسر علاوه بر پرورش گل محمدی، گل‌های شقایق و آلاله‌های وحشی توانسته ‌اند چشم هزاران گردشگر را به خود جلب کرده و یکی از جاذبه ‌های طبیعی شهر نیاسر را تشکیل می‌دهند.

شهر نیاسر در 15 کیلومتری غرب شهرستان کاشان در دامنه کوه‌های کرکس واقع شده است و سطح وسیعی از دامنه کوه‌های این منطقه به رویش گل‌های شقایق وحشی اختصاص دارد. نیاسر شهری است با ویژگی‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی منحصر به فرد است که جایگاه ویژه‌ای را در صنعت اکوتوریسم کشور داراست.

ریشه نام شهر سبز نیاسر

 نیاسر واژه ای است از فارسی کهن و به معنی سایه و سرما معنی میدهد و متضاد آفتاب و گرما است  بعضی آن را به معنی ایستاده هم معنی کرده اند.

اله های سرخ و سفید نیاسر کاشان را تزیین کردند

لاله‌های سرخ و سفید نیاسر همه ساله از اواخر فروردین ماه این شهر را رنگین می کنند تا مسافران و گردشگران از تماشای آن بی‌بهره نباشند.

لاله‌های نیاسر از خانواده شقایق‌ها هستند این گل‌های زیبا همه ساله از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه با رویش در ده‌ها هکتار از اراضی نیاسر با زیبایی، طراوت و شادابی خیره‌کننده خود، چشم رهگذران را نوازش می‌دهند.

 همه ساله با فرا رسیدن بهار، پس از آن که شکوفه‌های بادام باغ شهر نیاسر را سفیدپوش می‌کنند آلاله‌های نیاسر سر از خاک بیرون می‌آورند.

لاله‌های نیاسر گل‌های خودرو و منحصر به فردی هستند که مشابه آن در دیگر مناطق استان اصفهان و شهرستان کاشان وجود نداشته و معمولاً در باغ‌ها، دشت‌ها و مزارع کهن باغشهر ایران نیاسر را با پوشش چتر زیبایی رنگین می‌کنند.

 لاله‌های وحشی نیاسر در گونه‌ها و رنگ‌های سرخ سفید و صورتی پررنگ در دشت‌ها و دامنه‌های کوه‌های این شهر خودنمایی می‌کنند. وی اضافه کرد: در شهر سبز نیاسر علاوه بر رویش آلاله  در آستانه شکفتن گل محمدی، شقایق‌های وحشی سرخ نیز توانسته چشم هزاران گردشگر را به خود جلب کند و یکی از مهمترین جاذبه‌های طبیعی این شهر را به خود اختصاص دهد.

گل‌های لاله نیاسر از گونه شقایق‌ها هستند که از طریق پیاز تکثیر می‌شوند، این گل‌ها که از اواسط فروردین تا نیمه نخست اردیبهشت‌ ماه می‌رویند با طلوع آفتاب باز و پس از غروب خورشید بسته می‌شوند.گل آلاله نیاسر دارای چهار گلبرگ است که گلبرگ آن یک در میان سفید و صورتی است.

شهر سبز نیاسر در فصل بهار با شکوفه‌های بهاری، لاله‌ها، دشت‌های شقایق و در ادامه آن با رویش گل‌های محمدی و فصل گلابگیری، فضای منطقه را عطرآگین می‌کند.

سر سبزی زمین و آلاله های بهاری و گلهای شقایق گمراهمان نکند  باران بهاری امسال از یادمان نبرد که تابستان داغی هم هست بدون اینکه کسی به فکر ذخیره آب بوده باشد

گالری تصاویر شهر سبز نیاسر

نمای پانورمای شهر سبز نیاسر

آبشار شهر سبز نياسر

نماي زيباي شب هنگام آبشار نياسر

كلهاي زيباي شقايق

 درخت چنار کهنسال در نیاسز

کمی از چشمه فاصله گرفته و در فاصله 10 متری آن ، یکی از درختان چنار قدیمی نیاسر را مشاهده می کنیم که قدمت آن تا 700 سال تخمین می زنند .

باغ و سرچشمه نیاسر

نماي شب سرچشمه شهر سبز نياسر

حمام تاریخی و آسیاب آبی شهر سبز نیاسر

در فاصله ۵ متری زیارت ۵ تن و در راهروی موجود ، آسیاب آبی نیاسر و حمام تاریخی صفوی به چشم می خورد .

حمام تاریخی و آسیاب آبی از دیگر آثار تاریخی شهر نیاسر هستند که از نظر کارشناسان و تحقیقات به عمل آمده و نوع معماری به کار رفته در این بنا حکایت از آن دارد که این حمام و آسیاب در دوران صفویه ساخته شده است.

آسیاب آبی به وسیله آبی که از آبشار به پائین ریخته می شده به گردش درآمده است. آب ابتدا در داخل تنوره هایی ذخیره و از آنجا بوسیله کول باریکی با فشار به چرخه آسیاب می ریزد و سنگ آسیاب را به گردش درمی آورد و به این ترتیب گندم و جو را آسیا می کند.

نوع معماری آسیاب همانند حمام است و باید گفت که این آسیاب تنها آسیاب قدیمی شهر نیست و سایر آسیاب ها یا از کار افتاده یا تخریب شده اند و تنها آسیاب فعال شهر همین آسیاب است.

شانزدهمین جشنواره گل محمدی و آیین گلابگیری در نیاسر کاشان ۱۷ اردیبهشت الی ۱۵خرداد

باغ تالار و عمارت کوشک

 باغ تالار (که پیشینه چند هزار ساله دارد) از آثار جالب و دیدنی شهر نیاسر می باشد.

درختان کهنسال و بس رفیع باغ تالار نیاسر، زبانزد خاص و عام می باشد درختان سر به فلک کشیده که بسیار زیبا و دل انگیز است در این باغ قدیمی و زیبا که آب چشمه تالار در میان آن جاری است و به آبشار منتهی می گردد و درختان آن از این آب سیراب می شوند عمارت بسیار زیبا و بدیع بنا نهاده شده است که به کوشک تالار معروف است.

عمارت کوشک نیاسر و بنای تاریخی آن که روبه ویرانی بود به همت شهرداری و همکاری مسئولین ذیربط مرمت شده و آماده بازدید گردشگران و مهمانان گرانقدر می باشد.

از دیگر خصوصیات این مکان مشرف بودن آن به تمامی شهر نیاسر و اطراف آن می باشد. به عبارت دیگر در هر نقطه ای از نیاسر این مکان، قابل رؤیت می باشد.

غار ریس شهر سبز نیاسر

غار ریس شهر سبز نیاسر در 30 کیلومتری شمال‌غربی کاشان در پای کوه نسبتاً مرتفعی از ارتفاعات نیاسر واقع شده است.

 غار نیاسر در کاشان یکی از غارهای مصنوعی ایران است که به منظور اهداف مذهبی و انجام مراسم عبادی خاص ساخته شده است. این غار که اهالی نیاسر آن را غار تالار یا رییس می‌نامند به طور کامل توسط بشر ساخته شده و یکی از عجایب آثار باستانی به شمار می رود.

 این غار تا مدت زیادی ناشناخته بود و برای همین در هیچ یک از متون و اسناد تاریخی و قدیمی به آن اشاره ای نشده است. غار نیاسر یک شاهکار باشکوه در دل کوه های کرکس در شهر زیبای نیاسر از توابع شهرستان کاشان در استان اصفهان قرار دراد.

دهانه غار به عرض 5/3 متر و ارتفاع 5/2 متر روبه شمال قراردارد. ابتدای غار تالار طبیعی کوچکی به طول 8 متر و عرض 3 متر است که دهانه خارجی به آن پیوسته است و در انتهای آن به ارتفاع تقریباً یک متر از سطح زمین حفره کوچک دریچه مانندی است به ابعاد 50 × 50 سانتی‌متر که در سنگ کنده شده و در واقع مدخل داخلی غار محسوب می‌شود.عمیق‌ترین قسمت غار نیاسر چاهی است به عمق 10 متر که با استادی و مهارت عجیبی در دل سنگ حفر شده است. غار نیاسر دارای سه انتهای سطحی، عمقی و زیرزمینی است که هر کدام از نظر موقعیت دارای ارزش خاصی است.

با وجود کاوش‌ها و پژوهش های بسیار و ارائه گزارش ها و دیدگاه های مختلف درباره این غار تاکنون به درستی مشخص نشده که در چه دوره‌ای از تاریخ و به چه منظور ساخته شده است.

 ولی دلایل قانع کننده زیادی وجود دارد که ثابت می کند، ساخت این غار در ابتدا جنبه‌ مذهبی داشته و در دوره های بعدی کاربردهای دیگری پیدا کرده است.

 تمامی بنای این غار بسیار پیچیده، دارای دالان‌های پیچ در پیچ و انشعاب‌های فراوان است و ساخت آن سختی و فعالیت‌های طاقت فرسا به دنبال داشته و این نشان می دهد که انگیزه های معنوی و اعتقادی در کار بوده است.

 آثار ظروف سفالی اندکی مربوط به دوران اشکانیان، از این غار به دست آمده است. اما بیشتر ظروف سفالی کشف شده مربوط به دوره ساسانیان است که این نشان می دهد که در دوران ساسانی این غار دارای اهمیت بود و اهمیت آن جنبه مذهبی داشت.

 آثاری نیز شامل ظروف سفالی و سکّه از دوران پس از اسلام در این غار به دست آمده که بیشتر مربوط به دوران سلجوقیان و ایلخانان است و به طور حتم کاربرد این غار در دوران پس از اسلام متفاوت بوده است و بیشتر به عنوان پناهگاه و اهداف نظامی مورداستفاده قرار می‌گرفت.

 همچنین مجسمه سنگی سر یک قوچ مربوط به دوران ساسانیان در این غار یافت شده است که برخی بر این عقیده‌اند که نشانه قربانی کردن چهارپایان توسط پیروان آیین میترائیسم در این غار است. یکی از مراسم و تشریفات پیروان میترائیسم در نزدیکی آب ها انجام مراسم قربانی بوده است.

 ورود به دالان های غار نیاسر بسیار مشکل است و حرکت در آن باید به صورت خمیده یا سینه‌خیز انجام شود. هنوز نیز بخش‌های زیادی از این غار شناسایی نشده و دسترسی به اعماق آن حتی با تجهیزات پیشرفته امروزی غیرممکن است.

 این غار طوری ساخته شده که تهویه هوا در آن به نحو مطلوبی صورت می‌گیرد و از نظر استاندارد آن نباید در هیچ قسمتی از غار کمبود هوا احساس شود ولی به دلیل زلزله‌ای که در سال ۱۳۵۸ رخ داد و یکی از ورودی‌های غار بسته شد و نیز بستن برخی از چاه‌ها و دالان‌های غار توسط اداره کنندگان آن، تهویه و گردش هوا در حال حاضر به طور کامل صورت نمی‌گیرد.

 در طول تاریخ رسوبات زیادی بر اثر آب گرفتگی و فرسایش های سطحی کف و دیواره های غار را پوشانده است که احتمال می رود اشیاء و حکاکی های دیگر نیز در انتظار اکتشاف باشند تا به این طریق برخی از اسرار این غار تاریخی فاش شود.

 غار نیاسر یا غار تالار به صورتی حرفه ای و دقیق و با مهندسی پیشرفته ساخته شد. این غار با دالان ها و راهروهای طولانی و انشعاب های فراوان به صورت شبکه ای پیچیده است که توسط جاهای متعدد به هم مرتبط می شود.

 این غار دارای سه طبقه شامل دو کانال، یک کانال حلقه ای شکل و یک کانال افقی است و این کانال ها توسط چاه ها به هم ارتباط دارند. کانال حلقه ای شکل دو ورودی و کانال افقی چهار ورودی دارد. مجموع طول دالان های این غار به حدود ۲۵۰۰ متر می‌رسد. در مجموع غار از ۴۵ چاه با عمق ۱۱۸ متر و ۲۳ اتاق با مساحت کلی ۱۷۷ متر تشکیل شده است.

 بیشتر دالان های غار دارای ارتفاع اندکی هستند و فقط بلندترین ناحیه آن از کف تا سقف حدود ۷/۱ متر است. عمیق ترین چاه این غار حدود ۱۰ متر عمق دارد که دیواره‌های آن دارای پاگیرهای مرتبی است و می توان با اطمینان از این چاه بالا و پایین رفت. کوتاه ترین ناحیه دالان از کف تا سقف آن حدود نیم متر است.

آتشکده نیاسر

آتشکده نیاسر را اردشیر بابکان ساخت و خیلی ها معتقدند که این اولین معبد و آتشکده‏اى است که سلسله ساسانى بنا کرده است.

 چارتاقی‌ها سازه‌هایی هستند که می‌توان آغاز فصل‌های چهارگانه سال را با قرار گرفتن خورشید در هنگام طلوع در روز نخست هر فصل در زاویه خاصی از میان ستون‌های این گونه بناها مشاهده نمود.

معماری این آتشکده به خوبی یک گنبد ساسانى را نشان می دهد که مثل بقیه آتشکده های این عصر بر یک پایه مربعی شکل سوار است. مصالح به کار رفته در این بنا سنگ و گچ است و به نظر می رسد که گنبد اصلی آتشکده در گذشته فرو ریخته اما بعدهاً بازسازی شد و به شکل گنبدهای دوران اسلامی فرم داده شده است.

 چند متر پایین‌تر از این آتشکده چشمه اسکندريه را می توانید ببینید که در ادامه به آبشار اسکندر ختم می شود. چشمه‌ای خنک که ماهی‌های کوچک و بزرگ سیاه‌رنگ در آن جست‌وخیز می‌کنند و گفته می‌شود یکی از دلایلی که اردشیر اول نیاسر را برای اقامتش انتخاب می‌کند، وجود همین چشمه است.

دیدنی های شهر نیاسر

اگر گذارتان به نیاسر افتاد می توانید سری هم به غار تاریخی رئیس و لایه کهن زیرین آن بزنید. چهار طاقی (آتشکده) ساسانی، باغ‌های سرسبز، کوچه های قدیمی کاهگلی، باغ و کوشک تالار و... هم از دیدنی های این شهر هستند که می توانند ساعت ها شما را سرگرم کنند.

حمام و آسیاب آبی تاریخی نیاسر هم یادگار به جا مانده از دوران صفویان است که با شیوه های جالبی کار می کرده است. در این حمام، آب از آبشار به وسیله کول‌های گلی به داخل 8 گوش زیبایی می رفت و از آنجا به داخل حمام هدایت می‌شد. سوخت این حمام هیزم بوده و ورودی هشت ضلعی آن به وسیله دالان‌هایی از بیرون حمام جدا می شد.

 آسیاب آبی هم به وسیله آبی که از آبشار به پائین ریخته می‌شد به گردش در می آمد و گندم و جو را برای اهالی منطقه آسیا می کرد.

شهر سبز نیاسر

این روزها که مراسم گلابگیری بازار گردشگری نیاسر را داغ کرده، شاید شما هم در تدارک یک سفر کوتاهی به این شهرها باشید. نیاسر نه تنها یکی از مراکز اصلی گلابگیری کاشان به شمار می رود، بلکه با طبیعت متفاوتی که دارد توانسته است به سرسبزترین مقصدی گردشگری کاشان تبدیل شود.

نیاسر، در 30 کیلومتری شمال‌غرب کاشان قرار دارد و موقعیت کوهستانی آن در ارتفاعات کرکس باعث شده که بافت پوششی و آب و هوایی متفاوتی از دیگر نقاط کاشان داشته باشد. آنقدر که لطافت هوا و سرسبزی این منطقه خیلی وقت ها نیاسر را پاتوق کاشانی هایی می کند که از گرمای بهار و تابستان به خنکای این شهر پناه می برند. اما این تنها جاذبه نیاسر نیست؛ این شهر کوچک با آثار ارزشمند تاریخی که در گوشه و کنار خود دارد، برای تاریخ دوستان هم حرف های زیادی خواهد داشت.

نیاسر تاریخ خود را مدیون چشمه آبی است که به نام چشمه اسکندریه در میان مردم مشهور شده و سرچشمه آبشار معروف این شهر هم به حساب می آید. بهره مندی این شهر از آب فراوان، آن هم در بخش های خشک و کویری کشور موهبتی بود که زندگی شهری و تاریخ و تمدن را به نیاسر آورد. تا جایی که بعدها، وقتی باستان شناسان این شهر را کند و کاو می کردند، در هر گوشه ای از نیاسر به قبرهای تاریخی می ‌رسیدند که هر کدام شکل و شمایل خاص خود را داشتند و نشان می دادند صاحبان این قبرها در دوره های مختلف و با آداب و رسوم مختلفی دفن شده اند.